इन्फ्लुएन्जा (Influenza) श्वासप्रश्वाससम्बन्धी अत्याधिक संक्रामक रोग हो जुन इन्फ्लुएन्जा भाइरसको कारणले गर्दा हुन्छ। मानव इन्फ्लुएन्जा भाइरसका दुई मुख्य प्रजाती हुन्छन्: ए र बी। यसका धेरै उप-प्रजाती र स्ट्रेनहरू पनि हुन्छन्। सामान्य रुघाखोकीभन्दा फ्लू बढी घातक हुन्छ र गम्भीर अवस्थामा यसले गर्दा श्वासप्रश्वासका समस्याहरू र निमोनिया हुन सक्छ। न्यू साउथ वेल्स (New South Wales; NSW) मा मानिसहरु फ्लूसँग सम्बन्धित बिमारीहरूबाट मर्न सक्छन्।
फ्लू वर्षैभरि हुन सक्छ तर शरद ऋतु र जाडोयाममा यसको प्रकोप उच्च रहन्छ। फ्लू हुने अधिकांश समय वा ऋतुमा त्यसको (फ्लूको) एक भन्दा बढी स्ट्रेनहरू समुदायमा व्याप्त हुन्छन्।
फ्लूबाट संक्रमित भएका व्यक्तिहरूले अक्सर निम्न मध्येका केही वा सबै लक्षणहरू अनुभव गर्छन्:
फ्लूका लक्षणहरु एक हप्ता भन्दा बढी समयसम्म रहन सक्छ । पहिलेनै संक्रमित भइसकेका वा खोपका कारण प्रतिरक्षा प्रणाली विकास भएका कतिपय मानिसहरुमा फ्लूका सामान्य लक्षणहरु केही दिनका लागि मात्र देखिन्छ। अन्य व्यक्तिहरुलाई भने फ्लूले गम्भीर बिरामी बनाउनुका साथै उनीहरुमा फोक्सोको संक्रमण (निमोनिया) वा श्वासप्रश्वासमा कठिनाई लगायतका जटिलता निम्त्याएर अस्पताल भर्ना हुन बाध्य पार्छ। यी जटिलताहरु जो कोहीमा पनि हुन सक्छ तर गम्भीर रोगको उच्च जोखिममा रहेकाहरुमा यसको सम्भावना अधिक रहन्छ।
रुघाखोकी लागेका व्यक्तिहरूले खोक्दा वा हाच्छ्युँ गर्दा निस्कने थुकको थोपाबाट फ्लू सर्छ। संक्रमित व्यक्तिबाट भाइरसयुक्त थुकको थोपा खसेको सतह वा वस्तुलाई छुँदा पनि यो सर्न सक्छ। इन्फ्लुएन्जा भएका व्यक्तिहरू बिरामी हुनुअघि र बिरामी हुँदा पनि फ्लू अरूलाई सार्न सक्छन्।
यदि तपाईंलाई फ्लूको लक्षणहरू छन्, वा फ्लूको निदान (diagnose) गरिएको छ भने तपाईं घरमै बस्नु उचित हुन्छ र तपाईंको लक्षणहरू निर्मुल नभएसम्म अरूको सम्पर्कबाट टाढा रहनु महत्त्वपूर्ण हुन्छ।
फ्लू भएको पुष्टि गर्ने एक मात्र उपाय भनेको पि.सी.आर. (नाक र घाँटीको स्वाब) परीक्षण गर्नु हो।
इन्फ्लुएन्जाको लागि पि.सी.आर. परीक्षण गर्न तपाईंलाई सिफारिस आवश्यक छ छैन पत्ता लगाउन आफ्नो चिकित्सकसँग सल्लाह लिनुहोस्। फ्लुबाट हुने गम्भीर रोगको उच्च जोखिममा रहेका मानिसहरुका लागि एन्टिभाइरल उपचारहरु उपलब्ध छन् ।
फ्लू जसकसैलाई लाग्न सक्ने भएतापनि केही व्यक्तिहरू गम्भीर रोगको उच्च जोखिममा हुन्छन् (फ्लूबाट धेरै बिरामी हुने अधिक सम्भावना र अस्पतालको हेरचाहको आवश्यकताको पर्ने उच्च जोखिममा हुन सक्छन्), जस्तै:
यदि तपाईं घरबारविहीन हुनुहुन्छ वा वृद्धस्याहार केन्द्र वा दीर्घकालीन हेरचाह केन्द्रमा बस्नुहुन्छ भने, तपाईं गम्भीर रोगको उच्च जोखिममा हुन सक्नुहुन्छ। यदि तपाईं आफ्नो जोखिमको बारेमा अनिश्चित हुनुहुन्छ भने डाक्टरसँग कुरा गर्नुहोस्।
यदि तपाईं गम्भीर रोगको उच्च जोखिममा हुनुहुन्छ भने तपाईंले बिरामी हुनुअघि आफ्नो चिकित्सकसँग कुरा गर्नुपर्छ र कुन परीक्षण गर्ने र तपाईंलाई कस्तो उपचारको आवश्यकता हुन सक्छ भनेर योजना बनाउनुपर्छ। फ्लूको रोकथाम र उपचारको लागि एन्टिभाइरल औषधिहरू उपलब्ध छन्। तपाईंको डाक्टरले एन्टिभाइरल पूर्व-मूल्यांकन फारम (antiviral pre-assessment form) भर्न र कुन उपचार तपाईंकोलागि सबैभन्दा उपयुक्त हुन्छ भन्ने छलफल गर्न सक्नेछन्।
यदि तपाईंलाई इन्फ्लुएन्जा छ भने, तपाईंको डाक्टरले एन्टिभाइरल औषधिहरूको लागि प्रिस्क्रिप्शन दिनु आवश्यक हुन्छ तर योजना भएको खण्डमा तपाईंलाई एन्टिवायरल औषधिहरू छिटो र सजिलै प्राप्त गर्न मद्दत गर्दछ।
यदि तपाईं फ्लूका कारण बिरामी हुनुहुन्छ भने घरमै बस्नुहोस् र अन्य व्यक्तिहरुसँगको निकट सम्पर्कबाट टाढा रहनुहोस्। बिरामी बालबालिकालाई विद्यालय तथा अन्य क्रियाकलापबाट टाढा राख्नुहोस् । अरुलाई संक्रमण हुन नदिन आफ्नो ज्वरो निको भएपछि र ठीक महसुस नभएसम्म कम्तिमा २४ घण्टा घरमै बस्नुहोस्। यदि तपाई गर्भवती महिला, शिशु, वृद्ध व्यक्ति तथा अस्पतालमा रहेका व्यक्ति, आवासिय स्याहार केन्द्र वा आशक्त स्याहार केन्द्रमा रहेका व्यक्ति लगायत गम्भीर रोगको उच्च जोखिममा रहेका व्यक्तिहरुलाई भेट्नुहुन्छ भने यसको पालना गर्न आवश्यक छ।
फ्लूबाट गम्भीर रोगको उच्च जोखिममा रहेका व्यक्तिहरू ओसेल्टामिभिर (Tamiflu®) जस्ता एन्टिभाइरल औषधिहरूको लागि योग्य हुन सक्छन्। एन्टिभाइरल औषधिहरुको सेवन रोग लाग्दालाग्दै गर्ने हो भने यसले गम्भीर रोग, अस्पताल भर्ना र मृत्यु न्युनिकरण गर्न सक्छ। तपाईंले एन्टिभाइरल औषधिको सेवन गर्नु सक्नुहुन्छ कि सक्नुहुन्न भन्ने बारे निर्धारण गर्न तपाईंले आफ्नो चिकित्सकलाई सकेसम्म चाँडो सम्पर्क गर्न जरुरी छ। पूर्ण प्रभावकारिताका लागि लक्षण देखिएको ४८ घण्टा भित्र एन्टिभाइरल लिनुपर्छ।
अधिकांश लक्षणहरूको व्यवस्थापनको लागि:
यदि तपाईंलाई निम्न लक्षणहरू मध्ये कुनै पनि छ भने तुरुन्तै तीन शून्य (000) मा फोन गर्नुहोस् र एम्बुलेन्स कर्मचारीहरूलाई तपाईंलाई फ्लू हुन सक्ने जानकारी गराउनुहोस्।
तपाईंको डाक्टर वा Healthdirect 24/7 मा 1800 022 222 मा छिटो , दर्ता गरिएको नर्सहरूबाट विशेषज्ञ स्वास्थ्य सल्लाहको लागि नि: शुल्क सम्पर्क गर्नुहोस्।